عوارض جانبی آمپول تستوسترون در بدنسازی

تنها درصد کمی از بدنسازان که بسیار به بدنسازی پایبند هستند و تمایل زیادی به پیشرفت دارند (چه برای مسابقه و چه برای اهداف شخصی) تصمیم به مصرف استروئید و تستوسترون می‌گیرند. همین که شما در حال مطالعه این مطلب هستید یعنی یک بدنساز سخت کوش و با اراده هستید که میخواهید با نحوه مصرف تستوسترون در بدنسازی بیشتر آشنا شوید. اما عجله نکنید! درست است که تستوسترون نتایج مثبت و خوبی برای بدنسازی دارد؛ مثل افزایش حجم عضلات، چربی سوزی، افزایش قدرت و … اما نباید روی تاریک آن را نادیده بگیرید؛ یعنی عوارض جانبی آمپول تستوسترون در بدنسازی.

در این نوشته به طور دقیق و مفصل در مورد عوارض جانبی آمپول تستوسترون برای اهداف بدنسازی صحبت خواهیم کرد تا بتوانید با دید باز و منطقی‌تر تصمیم بگیرید.

این نوشته فقط برای افزایش آگاهی مخاطبان و تنها برای بدنسازان حرفه‌ای است. فیتنسیا مصرف خودسرانه هیچ دارویی را تبلیغ نمی‌کند.

در این نوشته از وب سایت آموزش بدنسازی فیتنسیا ابتدا انواع عوارض جانبی تستوسترون در بدنسازی را معرفی و بررسی میکنیم و سپس راهکارهای عملی و مهم برای کاهش این عوارض جانبی را به شما خواهیم گفت. پس تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید!

عوارض جانبی آندروژنیک ناشی از مصرف آمپول تستوسترون در بدنسازی

به استروئیدهایی که در بدنسازی مصرف می‌شود استروئیدهای آنابولیک-آندروژنیک گفته می‌شود. تستوسترون هم یکی از همین استروئیدهای آنابولیک-آندروژنیک است. این یعنی تستوسترون هم خاصیت آنابولیک (عضله‌سازی) دارد و هم خاصیت آندروژنیک (یعنی بروز عوارض جانبی ناشی از افزایش سطح هورمون‌های آندروژن).

اگر فکر میکنید با مصرف هورمون تستوسترون فقط سطح تستوسترون بدن شما افزایش پیدا میکند سخت در اشتباه هستید! با مصرف تستوسترون علاوه بر افزایش تستوسترون، سطح برخی هورمون‌های دیگر نیز افزایش می‌یابد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها دی هیدرو تستوسترون (یا همان DHT) هست.

DHT یکی از هورمون‌های آندروژن است که به صورت طبیعی در بدن مردان وجود دارد و به جنبه‌های مختلفی از سلامت و همچنین بلوغ کمک میکند. این هورمون در بدن زنان نیز به مقدار بسیار کمتر وجود داشته و برای سلامتی بدن ضروری است.

اما امان از زمانی که سطح DHT به طور بی رویه و بی از حد افزایش پیدا کند! این باعث عوارض جانبی آندروژنیک خواهد شد. احتمالا این سوال برایتان پیش آمده که عوارض جانبی آندروژنیک یعنی چه؟

عوارض جانبی آندروژنیک نامی است که به تمام عوارض جانبی ناشی از افزایش سطح هورمون‌های آندروژن (به ویژه DHT) گفته می‌شود. در ادامه عوارض جانبی آندروژنیک ناشی از مصرف آمپول تستوسترون در بدنسازی به طور دقیق آورده شده است.

عوارض جانبی آندروژنیک آمپول تستوسترون برای مردان

از جمله عوارض جانبی آندروژنیک به دلیل مصرف آمپول تستوسترون توسط مردان برای اهداف بدنسازی می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• چرب شدن پوست و آکنه
• ریزش موی سر (طاسی)
• مشکلات پروستات
• تغییرات صدا
• افزایش موهای زائد بدن
• تغییرات خلق و خو
• و …

از آن‌جایی که مردان به طور طبیعی سطوح DHT نسبتا بالایی دارند، عوارض جانبی آندروژنیک برای مردان قابل تحمل تر بوده و بعد از قطع دوره مصرف تستوسترون ممکن است خود به خود رفع شود (البته به جز طاسی سر).

عوارض جانبی آندروژنیک برای زنان

گفتیم زنان به طور طبیعی سطوح بسیار کمی از هورمون‌های آندروژن مثل DHT را در بدنشان دارند. این یعنی در صورت افزایش این هورمون، زنان بیشتر از مردان دچار مشکل خواهند شد. در واقع در این حالت ممکن است انواع صفات مردانه در بدن زنان ظاهر شود. از جمله:

• اختلال یا توقف عادت ماهیانه
• مردانه شدن صدا
• ریزش مو
• جوش و آکنه صورت و بدن
• تحلیل بافت پستان و باسن (کوچک شدن)
• رشد موهای زائد در صورت و بدن
• افزایش سایز کلیتوریس
• افزایش شدید میل جنسی
• تغییرات خلق و خو
• و …

همانطور که مشاهده کردید عوارض جانبی آندروژنیک برای زنان بسیار شدیدتر از مردان است. به همین دلیل است که مصرف استروئیدهای با خواص آندروژنیک بالا برای زنان به طور کل ممنوع است.

از طرف دیگر حتی استروئیدهای مناسب برای زنان، باید با دوز بسیار پایین‌تر نسبت به آنچه که مردان مصرف می‌کنند استفاده شود.

تا اینجا با یک قسمت از عوارض جانبی آمپول تستوسترون در بدنسازی یعنی عوارض آندروژنیک آشنا شدیم. اما آیا کار به همینجا ختم می‌شود؟ قطعا خیر.

عوارض جانبی استروژنیک ناشی از مصرف تستوسترون

دسته دیگری از عوارض جانبی به دلیل مصرف تستوسترون وجود دارند که به آن‌ها عوارض جانبی استروژنیک گفته می‌شود.

در اوایل مقاله گفتیم که با مصرف آمپول تستوسترون تنها سطح تستوسترون بدن افزایش پیدا نمی‌کند. بلکه سایر هورمون‌ها هم ممکن است افزایش پیدا کنند.

استروژن یکی از هورمون‌های غالب زنانه است؛ یعنی در حالت عادی در بدن زنان به مقدار بسیار بیشتری وجود دارد و برای جنبه‌های مختلفی از سلامتی آنان و همچنین باروری ضروری است. البته در بدن مردان هم استروژن به مقدار خیلی کمی وجود دارد.

جالب است بدانید که وقتی سطح تستوسترون بدن بیش از حد افزایش پیدا کند، اتفاقی به نام آروماتاز رخ می‌دهد. این یعنی آنزیم‌هایی در بدن وجود دارند که مقادیر اضافی تستوسترون را به هورمون استروژن تبدیل می‌کنند. (استروژن را با استروئید اشتباه نگیرید).

آن دسته از عوارض جانبی که به دلیل افزایش سطح استروژن رخ می‌دهند، عوارض جانبی استروژنیک نام دارند. نکته جالب اینجاست که برخلاف عوارض جانبی آندروژنیک که زنان را بیشتر تهدید می‌کرد، عوارض جانبی استروژنیک مردان را بیشتر تهدید می‌کند. (چرا؟ چون آندروژن بدن مردان به صورت عادی بالاتر از زنان است و استروژن بدن زنان به طور عادی بیشتر است).

عوارض جانبی استروژنیک به دلیل مصرف آمپول تستوسترون برای مردان

از جمله عوارض جانبی استروژنیک که مردان باید مراقب آن‌ها باشند عبارتند از:

• احتباس آب
• ژنیکوماستی (نوک سینه)
• افزایش فشار خون

شاید فکر کنید این دسته از عوارض جانبی ناشی از مصرف آمپول تستوسترون کم هستند و ۳ مورد اصلا چیزی که نگرانش باشید. اما به هیچ وجه اینطور نیست. هرکدام از این عوارض جانبی استروژنیک برای مردان به قدی آزاردهنده و مشکل ساز هستند که باید تمام حواستان را جمع کنید تا با اجرای اصولی و صحیح دوره استروئید دچار این مشکلات نشوید.

در مورد ژنیکوماستی به یاد داشته باشید که اگر به مرحله شدید و حاد برسد دیگر درمان دارویی ممکن نبوده و باید جراحی شود.

عوارض جانبی استروژنیک برای زنان

از آن‌جایی که زنان به طور طبیعی سطوح بالایی از استروژن را در بدنشان دارند، لازم نیست خیلی نگران عوارض جانبی استروژنیک باشند. اما لازم به ذکر است که افزایش بی رویه و شدید سطوح استروژن، یکی از عوامل اصلی سرطان پستان است.

همچنین باید فشار خون را هم به طور مرتب بررسی کنید.

سایر عوارض جانبی تستوسترون

تا اینجا دو دسته اصلی و بسیار هم عوارض جانبی آمپول تستوسترون را بررسی کردیم؛ یعنی عوارض جانبی آندروژنیک و استروژنیک. اما عوارض جانبی دیگری نیز وجود دارد که باید در مورد آن‌ها آگاه باشید.

• سرکوب تستوسترون طبیعی بدن: بیضه مسئول اصلی تولید تستوسترون در بدن مردان است. اما وقتی شما هورمون تستوسترون را به صورت مصنوعی و از طریق دارو وارد بدنتان می‌کنید به دلیل افزایش سطح تستوسترون، دیگر بیضه تمایلی به تولید تستوسترون نداشته و فعالیت خود را متوقف میکند. این یعنی سرکوب تستوسترون طبیعی بدن. در صورتی که بیضه مدت زمان زیادی فعالیت نداشته باشد (یعنی تستوسترون تولید نکند) رفته رفته این توانایی را از دست می‌دهد و پس از قطع مصرف آمپول تستوسترون دیگر نمی‌تواند به طور مفید و موثر تستوسترون تولید کند؛ در نتیجه دچار کاهش شدید تستوسترون می‌شوید. در اینجا یک پاکسازی (PCT) درست نقش بسیار مهمی در افزایش توانایی بیضه برای تولید تستوسترون دارد.
• افزایش سطح کلسترول بد (LDL): بدن دارای دو نوع کلسترول است. یکی کلسترول خوب (HDL) که سطح بالای آن برای سلامتی خوب است. دیگری کلسترول بد (LDL) که سطح بالای آن برای سلامتی مضر است. یکی از عوارض جانبی آمپول تستوسترون در بدنسازی افزایش سطح کلسترول بد و کاهش سطح کلسترول خوب است. این می‌تواند منجر به عوارض جانبی قلبی عروقی جدی و یا حتی سکته قلبی شود.
• مشکلات کبدی: به طور کلی از لحاظ شیمایی،‌ تستوسترون‌های تزریقی متابولیسم کبدی ندارند و این یعنی باعث آسیب به کبد نمی‌شوند. اما نباید اینقدر سطحی به موضوع نگاه کنیم. اکثر دوره‌های تستوسترون در بدنسازی برای افزایش شدید حجم عضلات هستند. برای افزایش حجم عضلات ورزشکار نیاز به افزایش کالری دریافتی از رژیم غذایی دارد. یعنی باید بیشتر غذا بخورد. حتما این را هم می‌دانید که بخشی از فرآیند هضم و جذب غذا به عهده کبد است. وقتی حجم و تعداد وعده‌های غذایی افزایش می‌یابد، ممکن است کبد دچار آسیب شود. پس در واقع مشکلات کبدی ممکن است یکی از عوارض جانبی غیر مستقیم دوره تستوسترون در بدنسازی باشد.
• افزایش تعداد گلبول‌های قرمز (غلظت خون): تستوسترون در بدن مردان و زنان مسئولیت‌های مختلفی دارد. اما وقتی به صورت مصنوعی و در مقادیر زیاد وارد بدن شود می‌تواند باعث افزایش تعداد گلبول‌های قرمز شود که به آن عارضه غلظت خون گفته می‌شود. در صورت بروز غظت خون احتمال سکته مغزی و قلبی بیشتر می‌شود.
• کاهش تعداد اسپرم و مشکلات باروری: یکی از عوارض جانبی احتمالی آمپول تستوسترون در بدنسازی کاهش تعداد اسپرم و مشکلات باروری است.
• کاهش میل جنسی و اختلال نعوظ در مردان: پیش‌تر توضیح دادیم که چطور مصرف تستوسترون مصنوعی می‌تواند باعث سرکوب تولید تستوسترون توسط بیضه‌ها شود. از این رو پس از قطع مصرف آمپول تستوسترون، ممکن است مدتی دچار مشکلات جنسی و اختلال در نعوظ باشید.
• اختلال در خواب: برخی افراد ممکن است با مصرف آمپول تستوسترون دچار مشکلات خواب و بیدار شدن‌های مکرر در طول شب باشند.
• و …

جلوگیری از عوارض جانبی آمپول تستوسترون

اگر با خواندن مطالب بالا هنوز هم از مصرف تستوسترون منصرف نشده‌اید و تصمیم جدی گرفته‌اید که برای رسیدن به اهداف ورزشی خودتان از استروئید تستوسترون استفاده کنید، حداقل باید روش‌ها و راهکارهای جلوگیری و کاهش عوارض جانبی آمپول تستوسترون را بدانید و به کار بگیرید تا کمتر متحمل عوارض جانبی و آسیب شوید.

مهمترین مسئله برای جلوگیری و کاهش عوارض جانبی آمپول تستوسترون این است که آن را درست و اصولی مصرف کنید. پس توصیه میکنم حتما مقاله نحوه مصرف تستوسترون در بدنسازی را با دقت بخوانید و در صورت نیاز با مربی مشورت کنید.

آیا شما مجاز به مصرف هورمون تستوسترون هستید؟

ما به هیچ وجه در مورد مصرف یا عدم مصرف استروئید توسط ورزشکاران نظری نمی‌دهیم. اما اگر به طور منطقی و برای اهدافی مثل شرکت در مسابقات بدنسازی تصمیم گرفته‌اید استروئید استفاده کنید، گام اول این است که بررسی کنید آیا شرایط بدنی شما اجازه مصرف هورمون تستوسترون را می‌دهد یا خیر؟

یعنی باید آزمایش‌ها و چکاپ‌های لازم را انجام دهید تا مشخص شود جنبه‌های مختلف سلامتی بدن شما در چه وضعیتی قرار دارند.

به عنوان مثال اگر شما دچار غلظت خون و یا کلسترول بالا باشید، به طور کل مجاز به مصرف تستوسترون نیستید. البته غلظت خون و کلسترول فقط دو مثال بودند، جنبه‌های دیگری نیز باید بررسی شود. مشاوره و کسب اطلاعات بیشتر.

از استروئیدهای مناسب برای بدن و شرایط خودتان استفاده کنید

با این فرض که بدن شما در سلامت کامل قرار دارد و برای مصرف صحیح و اصولی استروئید مشکلی وجود ندارد، باید استروئید مناسب خودتان را انتخاب کنید. به یاد داشته باشید که استروئیدهای بسیار متنوعی وجود دارد. اینطور نیست که برای تمام افراد فقط تستوسترون بهترین گزینه باشد.

فقط به عنوان یک مثال ساده، اگر شما یک ورزشکار زن هستید، بهتر است اصلا سراغ تستوسترون نروید، چون استروئیدهای ایمن‌تری برای شما وجود دارد.

حتی اگر تشخیص داده شوید که بهترین استروئید برای ورزشکار، تستوسترون است، باز هم این مسئله پیش می‌آید که کدام نوع (استر) تستوسترون برای او بهتر است. مثلا تستوسترون انانتات یا پروپیونات؟

دوز مصرف، تعداد تزرق و طول دوره باید مناسب باشد

حتی ساده‌ترین داروها مثل استامینوفن اگر بیش از حد و برای مدت زمان طولانی مصرف شوند قطعا عوارض جانبی دارند؛ حالا چه برسد به هورمون‌های استروئیدی مثل تستوسترون!

یکی از مهم‌ترین اقدامات برای کنترل و کاهش عوارض جانبی در زمان مصرف آمپول تستوسترون در بدنسازی این است که این هورمون را با دوز، تعداد تزریق و همچنین طول دوره مصرف مناسب استفاده کنید.

توصیه می‌شود تستوسترون پروپیونات را بیشتر از ۸ هفته و همچنین انانتات و سایپیونات را بیشتر از ۱۲ هفته مصرف نکنید. در مورد دوز و تعداد تزریق هم باید با مربی مشورت کنید.

داروهای مناسب برای کنترل و جلوگیری از عوارض جانبی را در کنار آمپول تستوسترون استفاده کنید

فرقی ندارد که شما آمپول تستوسترون را برای بدنسازی مصرف کنید یا حتی با هدف پزشکی، به هر حال در طول دوره مصرف این هورمون، در کنار نتایج مثبت، احتمال بروز برخی نتایج منفی نیز وجود دارد. شما باید به طور هوشمندانه و به کمک داروهای جانبی احتمال وقوع این عوارض و همچنین شدت آن را کاهش دهید.

به عنوان مثال، یکی از عوارض جانبی مصرف هورمون تستوسترون در بدنسازی افزایش سطح استروژن و در نتیجه عوارض جانبی استروژنیک است. اینجا باید به کمک داروهای ضد استروژن مثل تاموکسیفن یا کلومیفن از فعالیت استروژن در بدن جلوگیری کرده و آن را تعدیل کنید.

همچنین برای کاهش چرب شدن پوست و آکنه باید به طور مرتب پوست صورت و بدن را به کمک ژل‌های شست و شوی مخصوص پوست چرب بشورید و روتین پوستی مناسبی اجرا کنید.

و به همین ترتیب برای عوارض جانبی مختلف تستوسترون که ممکن است رخ دهد،‌ اقدامات پیشگیرانه را همزمان با مصرف تستوسترون انجام دهید؛ زیرا پیشگیری بهتر از درمان است!

به پاکسازی (PCT) اهمیت دهید و آن را پشت گوش نیندازید

همین ابتدا باید بگوییم که کلمه پاکسازی خیلی درست نیست. در واقع فقط در ایران است که به این مرحله از دوره استروئید نام پاکسازی اطلاق می‌شود.

مفهوم PCT (Post Cycle Therapy) به معنای «درمان پس از دوره»‌ است. در طول دوره استروئید احتمالا مشکلاتی ایجاد شده و بدن از شرایط طبیعی خارج می‌شود و این اصلا غیر عادی نیست. اما مهمترین مسئله و مشکل این است که بدن توانایی خودش را برای تولید تستوسترون از دست می‌دهد (به دلیل سرکوب تستوسترون طبیعی بدن توسط استروئید).

اولین و اصلی‌ترین هدف پاکسازی این است که کاری کند در کوتاه‌ترین زمان ممکن بدن توانایی خودش را برای تولید مجدد تستوسترون به دست آورد؛ زیرا بدون پاکسازی ممکن است ماه‌ها طول بکشد تا بدن دوباره به طور موثر تستوسترون تولید کند.

و در مرحله دوم هدف پاکسازی این است که آن دسته از عوارض جانبی که نتوانستیم در طول دوره از آن‌ها جلوگیری کنیم را درمان کند. مثلا افزایش سطح پرولاکتین، افزایش آنزیم‌های کبدی و …

به یاد داشته باشید که بدون پاکسازی درست و اصولی، ورزشکار به دلیل کاهش شدید تستوسترون بخش زیادی از نتایج کسب شده از دوره مصرف آمپول تستوسترون را از دست خواهد داد.

برای جلوگیری از عوارض جانبی آمپول تستوسترون، آن را خودسرانه مصرف نکنید

احتمالا مهم‌ترین راهکار برای جلوگیری از عوارض جانبی آمپول تستوسترون در بدنسازی همین است که آن را خودسرانه و غیر اصولی مصرف نکنید.

ابتدا باید بررسی شود که آیا شما مجاز به مصرف آن هستید یا خیر؟ بسیاری از ورزشکاران که فکر می‌کنند تنها راه برای پیشرفت در بدنسازی مصرف استروئیدهایی مثل آمپول تستوسترون است سخت در اشتباه هستند. در واقع در سطوح پایین و حتی متوسط بدنسازی تنها با تمرین و تغذیه مناسب و فقط مکمل‌های مجاز بدنسازی می‌توان نتیجه مناسب و قابل قبولی را کسب کرد و اغلب تنها بدنسازان بسیار حرفه‌ای که در سطح مسابقات هستند به مصرف استروئید نیاز پیدا می‌کنند. البته بحث کاربرد پزشکی این هورمون جداست!

در صورتی که شما مجاز به مصرف آمپول تستوسترون باشید، به این معنی نیست که هر طور دلتان خواست آن را استفاده کنید. این کار باید به صورت کاملا تخصصی و دقیق و تحت نظر مربی باتجربه یا پزشک انجام شود.

در مورد عوارض جانبی مصرف خودسرانه استروئیدها بیشتر بخوانید.