جلوگیری از ژنیکوماستی در بدنسازی – دلیل ژنیکوماستی و روش درمان آن
ژنیکوماستی به معنای رشد غیر عادی و بیش از حد بافت پستان در مردان است. این یک عارضه بسیار ناخوشایند و آزاردهنده است که ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود. در این مطلب در مورد نحوه جلوگیری از ژنیکوماستی در بدنسازی شما را راهنمایی خواهیم کرد.
اگر شما به ژنیکوماستی مبتلا هستید و به دنبال روش درمان ژنیکو در بدنسازی هستید، ابتدا باید تشخیص دهید که دلیل بروز آن در بدن شما چیست. زیرا نخستین گام در درمان هر نوع بیماری و مشکل، ریشه‌یابی و تشخیص دلیل بروز آن است.
ژنیکوماستی (نوک سینه) می‌تواند به دلایل متعددی در مردان بروز کند. در ادامه ابتدا دلایل ژنیکوماستی را بررسی می‌کنیم و سپس به روش‌های پیشگیری از آن و همچنین درمان آن می‌پردازیم.
دلیل ژنیکوماستی
همانطور که گفتیم، عارضه نوک سینه مردان می‌تواند به دلایل متفاوتی در مردان ایجاد شود. برخی از مهم‌ترین علت‌های بروز ژنیکوماستی را در ادامه بیان می‌کنیم.
مصرف بی‌رویه و اشتباه استروئیدها و هورمون‌ها در بدنسازی
بهتر است همین ابتدا سراغ اصلی‌ترین دلیل بروز ژنیکوماستی در مردان بدنساز برویم؛ یعنی مصرف غلط و بی رویه هورمون‌ها و استروئیدها!
ژنیکوماستی یا همان نوک سینه یکی از عوارض جانبی استروئیدهای آنابولیک است. اگر ورزشکار استروئید را به طور منطقی و اصولی مصرف نکند و یا پاکسازی بعد از دوره را به درستی به اتمام نرساند، احتمال بروز ژنیکوماستی در بدن وی افزایش می‌یابد.
شاید این سوال برایتان پیش آمده که چرا ممکن است استروئید باعث ژنیکوماستی شود؟ به طور کلی مصرف هورمون‌های استروئیدی باعث بر هم خوردن تعادل طبیعی بین هورمون‌های مختلف بدن می‌شود. مثلا با مصرف استروئیدی به نام سوستانون، سطح هورمون مردانه تستوسترون در بدن ورزشکار افزایش شدیدی پیدا می‌کند. بدن فرد تا حدی این افزایش سطح تستوسترون را تحمل می‌کند اما وقتی مقدار آن از حد مشخصی عبور کرد، تستوسترون توسط فرآیندی به نام آروماتاز به هورمون جنسی زنانه استروژن تبدیل می‌شود. همین هورمون جنسی زنانه باعث رشد غیرعادی (با فرم زنانه) بافت پستان در مردان می‌شود که ژنیکوماستی نام دارد.
برخی از استروئیدها تمایل بیشتری برای تبدیل شدن به استروژن دارند. پس اگر ورزشکار مستعد ابتلا به عارضه نوک سینه باشد، باید از استروئیدهایی استفاده کند که احتمال تبدیل آن‌ها به استروژن (آروماتیزه شدن) کمتر باشد.
اما یک نکته مهم که بسیاری از ورزشکاران از آن غافل هستند این است که استروژن تنها هورمونی نیست که باعث بروز ژنیکوماستی می‌شود. بلکه هورمون‌های پرولاکتین و پروژسترون نیز می‌توانند مشکل ساز باشند.
برخی از استروئیدها به استروژن تبدیل نمی‌شوند، اما ممکن است به شدت باعث افزایش سطح هورمون‌های پروژستین (یعنی پرولاکتین و پروژسترون) شوند؛ این باعث ابتلا به ژنیکوماستی در اثر پروژستین می‌شود که نحوه درمان آن نیز متفاوت خواهد بود.
شرایط ژنتیکی فرد
همیشه لازم نیست فرد کاری انجام دهد تا به نوک سینه یا همان ژنیکوماستی مبتلا شود. گاهی اوقات تنها به دلیل مسائل ژنتیکی و شرایط بدنی، ممکن است این بیماری در فرد ظاهر شود.
البته در این حالت هم هورمون‌ها باعث بروز بیماری می‌شوند اما این عدم تعادل هورمون به دلیل مصرف استروئید و هورمون‌های بدنسازی نیست، بلکه به صورت ژنتیکی می‌باشد.
سایر دلایل ژنیکوماستی
برخی علل دیگر وجود دارند که می‌توانند سبب ابتلای فرد به بیماری نوک سینه (ژنیکو) شوند. از جمله:
- بیماری‌های کبدی
- بیماری‌های کلیوی
- سرطان ریه
- سرطان بیضه
- تومورهای غدد فوق کلیوی یا غده هیپوفیز
- مشکلات تیروئیدی
- چاقی
نحوه جلوگیری از ژنیکوماستی در بدنسازی
در این بخش، روش‌ها و اقداماتی برای جلوگیری از ژنیکوماستی در بدنسازی به شما خواهیم گفت.
تا حد امکان به سراغ هورمون‌های بدنسازی نروید
شاید بعد از مدتی تمرین و تحمل سختی‌ها در ورزش بدنسازی، آنطور که انتظارش را داشتید پیشرفت نکنید. بعید نیست که در این زمان به فکر یک روش موثر برای رسیدن به اهداف ورزشی خودتان باشید.
یکی از مواردی که ممکن است هر بدنسازی را وسوسه کند، مصرف استروئید و هورمون‌های بدنسازی است.
نمی‌توانیم این مسأله را انکار کنیم که هورمون‌های استروئیدی در افزایش حجم عضلات، کاهش توده چربی بدن و به طور کلی رسیدن به اندام تأثیر بسیاری دارند؛ اما اگر مستعد ژنیکوماستی هستید و این عارضه جانبی می‌تواند برای شما مثل یک کابوس باشد، توصیه می‌کنم برای جلوگیری از ژنیکوماستی، به کل سراغ مصرف استروئیدها نروید.
بعید نیست که الان کمی در ذوقتان خورده باشد؛ چون تمایل زیادی دارید با مصرف استروئید در بدنسازی پیشرفت‌های چشمگیری داشته باشید. اگر هنوز هم از مصرف استروئید منصرف نشده‌اید و به انجام این کار مطمئن هستید، شما را در ادامه راهنمایی خواهم کرد.
اگر می‌خواهید استروئید مصرف کنید، این کار را آگاهانه انجام دهید
حالا که تصمیم خودتان را گرفته‌اید و می‌خواهید برای رسیدن به پیشرفت‌های بیشتر و چشمگیر در بدنسازی، از استروئیدها و هورمون‌ها کمک بگیرید، باید این کار را کاملا آگانه و به درستی انجام دهید تا درگیر عوارض جانبی آن (از جمله ژنیکوماستی) نشوید.
استروئید درست و مناسب خودتان را انتخاب کنید
خیلی اوقات می‌بینیم که یک ورزشکار بعد از کسب نتیجه مطلوب از یک دوره استروئیدی، آن را برای بسیاری از ورزشکاران دیگر تجویز می‌کند. این کار کاملا غلط است.
برای جلوگیری از ژنیکوماستی در بدنسازی، هر ورزشکار باید با توجه به مواردی مثل سابقه مصرف استروئید، هدف ورزشی و شرایط بدنی باید از استروئیدهای مناسب خودش استفاده کند تا بدون بروز عوارض جانبی به فواید این داروها دست پیدا کند.
احتمالا با خودتان می‌پرسید که چطور بهترین استروئیدهای مناسب خودتان را انتخاب کنید؟ این کار کمی سخت بوده و پیچیدگی‌های خاص خودش را دارد. بهترین کار این است که با مربی بدنسازی مشورت کنید.
از پاکسازی بعد از دوره غافل نشوید
همانطور که گفته شد، مصرف استروئیدها باعث برهم خوردن تعادل هورمون‌های بدن می‌شود. سپس این مشکل باعث بروز بسیاری از عوارض جانبی استروئیدها می‌شود که ژنیکوماستی هم یکی از آن‌هاست.
یکی از اهداف اصلی در پاکسازی بعد از دوره، بازگشت هورمون‌ها به حالت طبیعی و ایجاد تعادل بین هورمون‌هاست.
پس به خاطر داشته باشید که همیشه، بعد از دوره‌های استروئیدی یک پاکسازی درست و مناسب خودتان اجرا کنید تا بتوانید از ژنیکوماستی در بدنسازی جلوگیری کنید.
برای طراحی دوره پاکسازی باید از مربی آگاه و باتجربه کمک بگیرید.
اقدامات لازم برای جلوگیری از ژنیکوماستی در حین دوره را انجام دهید
همانطور که می‌دانید، پاکسازی بعد از دوره اجرا می‌شود. آیا ممکن نیست در حین دوره استروئید به ژنیکوماستی مبتلا شوید؟ بله ممکن است!
پس باید به دنبال راهکاری برای جلوگیری از ژنیکوماستی در حین دوره استروئید بدنسازی نیز باشید.
اگر شما مستعد بیماری نوک سینه باشید و از طرف دیگر از استروئیدهایی استفاده کنید که احتمال ابتلا به ژنیکو را افزایش می‌دهند، اصلا بعید نیست که در حین دوره درگیر این مشکل شوید. بهترین کاری که در این شرایط می‌توانید انجام دهید، اجرای اقدامات لازم برای پیشگیری از ژنیکو در طول دوره است.
یکی از مهم‌ترین این اقدامات مصرف داروهای ضد استروژن یا ضد آروماتاز است. داروهایی مثل کلومیفن، تاموکسیفن، آریمیدکس و …
متاسفانه گاهی اوقات شاهد آن هستیم که مربی‌ها نیز ادعا می‌کنند تفاوت چندانی ندارد که شما از کدام نوع داروی ضد استروژن در حین دوره استفاده کنید. این اصلا درست نیست.
برای جلوگیری از ژنیکوماستی در بدنسازی، داروی ضد استروژن باید با توجه به ترکیبات موجود در دوره استروئیدی و اثرات هرکدام از آن‌ها انتخاب شود.
به عنوان مثال و برای تایید این ادعا، اگر در کنار هورمون ترنبولون (که اصلا باعث افزایش استروژن نمی‌شود) از کلومیفن برای جلوگیری از ژنیکوماستی استفاده کنید، نتیجه نخواهد داشت. چرا؟ چون ترنبولون جزو هورمون‌هایی است که باعث افزایش سطح پروژسترون و پرولاکتین می‌شود و ژنیکوماستی به دلیل این هورمون‌هاست، به به دلیل استروژن!
درمان ژنیکوماستی
اقدامات لازم برای جلوگیری از ژنیکوماستی در بدنسازی را گفتیم. اما اگر شما در حال حاضر درگیر این مشکل باشید، روش‌های جلوگیری از آن به شما کمکی نمی‌کند و باید به فکر درمان آن باشید.
اکثر موارد ژنیکوماستی با گذشت زمان و بدون درمان برطرف می شوند. با این حال، اگر ژنیکوماستی ناشی از یک بیماری زمینه‌ای باشد – مانند هیپوگنادیسم، سوء تغذیه و مشکلات کبدی- ممکن است این بیماری زمینه‌ای نیاز به درمان داشته باشد.
اگر داروهایی مصرف می‌کنید که ممکن است علت ژنیکوماستی باشند (مثل استروئیدها)، پس از مشورت با پزشک مصرف آن‌ها را متوقف کنید و یا با سایر داروها جایگزین کنید.
اگر ژنیکوماستی به خودی خود بهبود نیابد یا باعث درد، حساسیت یا خجالت شود، ممکن است درمان لازم باشد.
درمان با دارو
داروهای مورد استفاده برای درمان سرطان سینه و سایر بیماری‌ها ممکن است برای برخی از مردان مبتلا به ژنیکوماستی مفید باشد. آن‌ها عبارتند از:
- تاموکسیفن
- مهارکننده‌های آروماتاز، مانند آناستروزول
اگرچه این داروها توسط سازمان غذا و دارو تایید شده اند، اما به طور خاص برای استفاده در افراد مبتلا به ژنیکوماستی تایید نشده اند.
جراحی برای برداشتن بافت اضافی سینه
اگر میزان بزرگ شدن سینه‌ها پس از مشاهدات اولیه یا حتی بعد از درمان، هنوز به مقدار قابل توجه زیاد باشد، ممکن است به جراحی و برداشتن بافت اضافی سینه نیاز باشد.
دو گزینه جراحی ژنیکوماستی عبارتند از:
- لیپوساکشن: در این جراحی چربی پستان برداشته می‌شود، اما بافت غده پستان حذف نمی‌شود.
- ماستکتومی: این نوع جراحی بافت غده سینه را از بین می برد. این جراحی اغلب با استفاده از برش های کوچک انجام می شود.
مفید و اموزنده بود