مصرف هورمون تستوسترون : فواید، عوارض جانبی و روش مصرف
تستوسترون یکی از هورمون‌های مردانه بسیار مهم و کلیدی است. البته زنان نیز به مقدار خیلی کم این هورمون را دارند. تستوسترون برای مردان در بضیه‌ها و برای زنان در تخمدان و غدد فوق کلیوی تولید و ترشح می‌شود. گاهی اوقات از هورمون تستوسترون در بدنسازی استفاده می‌شود. اما آیا این کار منطقی و بدون خطر است؟
این هورمون برای رشد مردان و ایجاد صفات و ویژگی‌های مردانه بسیار ضروری است. تولید تستوسترون در نوجوانی و اوایل بزرگسالی حدود ۳۰ برابر بیشتر می‌شود. پس از بزرگسالی و با افزایش سن، سطح این هورمون رفته رفته کاهش می‌یابد.
این نوشته فقط برای افزایش دانش و آگاهی مخاطبان است و مصرف خودسرانه هیچ دارویی را تبلیغ نمی‌کند.
فهرست مطالب
مزایا و فواید مصرف تستوسترون
فواید و مزیت‌های هورمون تستوسترون در بدنسازی عبارتند از:
- توده عضلانی و استخوان‌ها
- موهای صورت و ناحیه تناسلی
- تأثیر روی حنجره برای تولید صدای بم و کلفت
- میل جنسی
- اخلاق و روحیه
- حافظه و قدرت تفکر
اگر فکر می‌کنید سطح تستوسترون بدن شما پایین است، با پزشک متخصص مشورت کنید؛ زیرا سطح این هورمون با افزایش سطح پایین آمده و نشانه‌های آن در بدن شما ظاهر خواهد شد. از جمله این نشانه‌ها، کاهش عضلات، افزایش چربی بدن و مشکلات جنسی مثل اختلال در نعوظ است.
اگر پزشک به شما بگوید سطح هورمون شما پایین است یا «هیپوگنادیسم» دارید، قطعاً به فکر آن خواهید افتاد که هرچه زودتر سطح تستوسترون بدنتان را بالا ببرید. اما یادتان باشد که اگر سطح این هورمون در بدنتان طبیعی باشد، افزایش مجدد آن نه تنها مزیتی برایتان ندارد، بلکه باعث بروز عوارض بسیار جدی خواهد شد.
۱. سلامت قلب و عروق
یک قلب سالم و قوی، خون را با قدرت به سمت سایر اندام‌ها و عضلات بدن پمپاژ می‌کند. اینطور، عضلات می‌توانند به خوبی از اکسیژن موجود در خون استفاده کرده و با حداکثر توان و عملکردشان کار کنند.
تستوسترون به تولید گلبول‌های قرمز از طریق مغز استخوان کمک می‌کند.
پایین بودن سطح تستوسترون باعث بروز مشکلات متعدد قلبی عروقی می‌شود.
آیا درمان با تستوسترون باعث بهبود مشکلات قلبی عروقی می‌شود؟ تضادها و اختلاف‌هایی در نتایج آزمایش‌ها وجود دارد. مطالعات محدودی که در سال ۲۰۰۰ میلادی انجام شد، نشان داد که تحت درمان قرار گرفتن با هورمون تستوسترون باعث بهبود جزئی شرایط قلبی عروقی در بیماران می‌شود. البته برخی از افراد نیز بعد از این درمان، توانستند به مقدار ۳۳ درصد بیشتر پیاده‌روی کنند.
البته مطالعات دیگری نشان می‌دهد که هورمون درمانی تنها باعث گسترش عروق سالم می‌شود و تأثیری بر درد آنژین ندارد.
یک مطالعه گسترده که روی ۸۳۰۰۰ مرد انجام شد، نشان داد مردانی که سطح هورمون تستوسترون آن‌ها پس از درمان به حالت عادی برگشت، ۲۴ درصد کمتر در معرض حملات قلبی و ۳۶ درصد کمتر در معرض سکته مغزی قرار دارند.
۲. چربی کمتر، عضله بیشتر
تستوسترون مسئول افزایش توده عضلانی است. باعث ایجاد بدن خشک عضلانی می‌شود. برای مردان با تستوسترون طبیعی پایین، مصرف تستوسترون می‌تواند باعث کاهش چربی، افزایش توده عضلانی و قدرت شود. البته برخی مردان تنها افزایش توده عضلانی را تجربه کردند و افزایش قدرت چندانی نداشتند. وقتی تستوسترون درمانی را با تمرینات قدرتی و ورزش ترکیب کنید، حداکثر فواید را از آن دریافت خواهید کرد.
۳. استخوان‌های قوی‌تر
تستوسترون نقش بسیار مهمی در تراکم بافت استخوان دارد. با افزایش سن و کاهش سطح هورمون تستوسترون، تراکم استخوان‌ها کاهش می‌یابد. این امر خطر ضعیف شدن استخوان‌ها و پوکی استخوان را افزایش می‌دهد. استخوان‌های قوی از ماهیچه‌ها و اندام‌های داخلی شما حمایت می‌کنند؛ در نتیجه عملکرد و توان ورزشی شما افزایش خواهد یافت.
هورمون درمانی زمانی باعث افزایش تراکم استخوان می‌شود که دوز مصرفی به اندازه کافی بالا باشد. آزمایشات بالینی مشخص کرده است که این افزایش تراکم استخوان بیشتر در ناحیه ستون فقرات و لگن حاصل می‌شود. با این حال هنوز مشخص نیست که آیا افزایش تراکم استخوان با هورمون درمانی باعث کاهش خطر شکستگی استخوان‌ها می‌شود یا خیر؟
۴. بهبود حافظه و قدرت تفکر
مردانی که سطح تستوسترون بالاتری دارند، کمتر در معرض ابتلا به بیماری آلزایمر قرار دارند. همچنین شواهدی مبتنی بر ارتباط قوی بین سطح تستوسترون و توانایی‌های تفکر مانند حافظه کلامی و سرعت پردازش ذهنی وجود دارد. مصرف تستوسترون در مردان ۳۴ تا ۷۰ ساله باعث تقویت حافظه انتزاعی می‌شود.
۵. تقویت میل جنسی
بالا رفتن سطح تستوسترون باعث افزایش برانگیختگی و فعالیت جنسی می‌شود. مردان با سطح تستوسترون بالاتر معمولا فعالیت جنسی بیشتری دارند. مردان مسن برای افزایش میل جنسی و عملکرد نعوظ به تستوسترون بیشتری نیاز دارند. البته فراموش نکنید که در اکثر اوقات کاهش میل جنسی و مشکلات نعوظ به دلیل مصرف داروهای دیگر است، نه سطح پایین تستوسترون!
تستوسترون درمانی می‌تواند به سلامت جنسی و عملکرد شما کمک کند. برای مردانی که به بیماری هیپوگنادیسم دچار نیستند، افزایش تستوسترون ممکن است سبب افزایش میل جنسی شود.
۶. بهبود خلق و خو
کاهش سطح تستوسترون باعث پایین آمدن خلق و خو می‌شود. برخی از علائم آن شامل افسردگی، خستگی و تحریک‌پذیری است. البته این مشکلات زمانی رخ می‌دهند که سطح هورمون بدن به طور ناگهانی و در زمان کوتاه افت کند. مثلا در اثر بیماری هیپوگنادیسم سطح هورمون تستوسترون در زمان کوتاهی افزایش شدید می‌یابد؛ در نتیجه سبب بروز مشکلاتی مثل افسردگی می‌شود. اما کاهش تدریجی تستوسترون که در اثر افزایش سن رخ می‌دهد، باعث ایجاد این مشکلات نخواهد شد.
عوارض جانبی و معایب استفاده از هورمون تستوسترون
استفاده از هورمون تستوسترون به شکل‌های ژل، چسب‌های پوستی و تزریق عضلانی ممکن است. هر کدام از این روش‌ها عوارض جانبی بالقوه‌ای دارند. چسب‌های پوستی ممکن است باعث تحریک پوست شوند. استفاده از شکل تزریقی می‌تواند باعث تغییر خلق و خوی شما شود. همچنین اگر از ژل استفاده می‌کنید، آن را با سایر افراد به اشتراک نگذارید.
عوارض جانبی احتمالی استفاده از هورمون تستوسترون عبارتند از:
- آکنه‌های پوستی
- احتباس آب
- ریزش موی سر
- تکرر ادرار
- بزرگ شدن سینه مردان به شکل زنانه (ژنیکوماستی)
- کاهش اندازه بیضه
- کاهش تعداد اسپرم
- افزایش رفتارهای پرخاشگرانه
- بدتر شدن آپنه (وقفه تنفسی در خواب) در افراد مسن
استفاده از تستوسترون برای مردانی که به سرطان پروستات یا سینه مبتلا هستند، توصیه نمی‌شود.
آیا شما به درمان با تستوسترون نیاز دارید؟
اگر سطح این هورمون عضله ساز در بدن شما در محدوده طبیعی قرار دارد، شما احتیاجی به مصرف آن ندارید. درمان با تستوسترون تنها برای مردانی مفید است که سطح طبیعی این هورمون در بدن آن‌ها افت کرده باشد.
- تستوسترون را به هیچ وجه بدون نسخه پزشک متخصص خریداری نکنید.
- اگر فکر می‌کنید سطح این هورمون در بدن شما کم است و یا به هر دلیلی نیاز به افزایش آن دارید، به پزشک متخصص مراجعه کنید.
- به هیچ عنوان تنها با توصیه افراد ناآگاه و غیرمتخصص، به سراغ مصرف هورمون‌ها نروید.
با انجام آزمایش خون، سطح این هورمون در بدن شما مشخص شده و سپس پزشک متخصص تصمیمات لازم را می‌گیرد.
برای کسب حداکثر نتایج از مصرف تستوسترون، داشتن یک رژیم غذایی مناسب و ورزش منظم ضروری است.
راه‌های طبیعی برای افزایش تستوسترون
آیا تمایل دارید سطح این هورمون عضله‌ساز را در بدنتان افزایش دهید تا نتایج بهتری در ورزش کسب کنید؟ لازم نیست حتما از فرم مصنوعی تستوسترون (یعنی دارو) استفاده کنید.
با اصلاح رژیم غذایی و استفاده از غذاهای مناسب برای افزایش تستوسترون، ویتامین‌ها و سبزیجات، می‌توانید سطح این هورمون را در بدنتان به صورت طبیعی افزایش دهید و از فواید آن برخوردار شوید. البته اگر سطح این هورمون در بدن شما خیلی پایین است، حتماً باید به پزشک متخصص مراجعه کنید تا درمان‌های مناسب روی شما انجام شود.
موارد ذکر شده در جدول زیر، باعث افزایش سطح تستوسترون به صورت طبیعی می‌شود. ممکن است این مواد با برخی داروها تداخل داشته باشد؛ بنابراین در مصرف آن‌ها احتیاط کنید.
| داروی گیاهی | ویتامین و مکمل | غذا |
|---|---|---|
| جنسینگ | ویتامین D | سیر |
| عصاره پوست کاج | DHEA | ماهی تن |
| یوهیمبه | ال-آرژنین | زرده تخم مرغ |
| زینک | صدف |
استفاده از تستوسترون در بدنسازی
اگر در رشته ورزشی جذاب پرورش اندام و یا پاورلیفتیگ فعالیت دارید، اگر خودتان از این هورمون استفاده نکرده باشید، حداقل افراد دیگری را در باشگاه‌های ورزشی دیده‌اید که با اهداف متعددی به استفاده خودسرانه از این هورمون قدرتمند مبادرت می‌کنند.
نمی‌توان اثرات چشمگیر این هورمون را در مواردی چون عضله‌سازی، چربی‌سوزی و افزایش قدرت انکار کرد. به خاطر همین نتایج شگفت‌انگیز، ورزشکاران زیادی وسوسه می‌شوند که به سراغ مصرف آن بروند. اما این فواید تنها یک روی سکه است! روی دیگر سکه عوارض شدید و خطرناک مصرف بی رویه هورمون تستوسترون است.
ما در مورد مصرف یا عدم مصرف داروها و مکمل‌ها هیچ توصیه‌ای به افراد نمی‌کنیم. تنها توصیه فیتنسیا در این زمینه این است که در صورت تمایل به مصرف هرگونه مکمل و یا دارو با اهداف ورزشی و بدنسازی، ابتدا با پزشک متخصص و افراد آگاه مشورت کنید و همه جوانب آن را در نظر داشته باشید.
نحوه مصرف تستوسترون در بدنسازی
نحوه و میزان مصرف تستوسترون را باید پزشک متخصص برای هر شخص بسته به شرایط او تعیین کند. اما تنها با هدف افزایش سطح آگاهی شما مخاطبان، توضیحات زیر ارائه شده است.
داروی تستوسترون، تنها شامل تستوسترون خالص نیست. بلکه مواد و مولکول‌های دیگری به ساختار تستوسترون پیوند خورده‌اند. تا جذب آن برای بدن ممکن باشد.
بنابراین، بر حسب آن ماده‌ای که به مولکول تستوسترون چسبیده است، انواع مختلفی از این هورمون تولید شده است. مثل:
- انانتات – نیمه عمر : ۴.۵ روز
- پروپیونات – نیمه عمر : ۴.۵ روز
- سایپیونات – نیمه عمر : ۸ روز
- سوسپانشن – نیمه عمر : ۴۸ ساعت
هر کدام از این انواع، ویژگی‌های منحصر به فردی دارند. یکی از مهم‌ترین موارد این ویژگی‌ها «نیمه عمر» است. وقتی تستوسترون به بدن تزریق می‌شود یا از راه‌های دیگر مثل فرم خوراکی دریافت می‌شود، سطح این هورمون تا یک جایی رفته رفته در بدن افزایش می‌یابد و پس از مدتی معکوس شده و شروع به کاهش می‌کند. به مدت زمانی که طول می‌کشد تا سطح هورمون حاصل از تزریق در بدن به نصف بیشترین مقدارش برسد، نیمه عمر می‌گویند. برای فهم بهتر این موضوع به تصویر زیر دقت کنید.
محور افقی نمودار بالا زمان را بر حسب روز نشان می‌دهد و محور عمودی نیز سطح هورمون تستوسترون پروپیونات را نشان می‌دهد. همانطور که مشاهده می‌کنید از لحظه تزریق تا حدودا ۲ روز بعد از تزریق سطح هورمون در بدن در حال افزایش است. اما پس از این مدت شروع به کاهش می‌کند. در روز پنجم سطح هورمون نصف مقدار اوج شده است. پس نیمه عمر تستوسترون پروپیونات ۵ روز است.
اساسی‌ترین نکته در مصرف هورمون‌ها و به طور کلی داروها این است که فاصله زمانی بین هر نوبت مصرف باید به اندازه نیمه عمر آن دارو باشد تا اثربخشی آن به حداکثر مقدار ممکن برسد.
اگر شما بخواهید از یک شکل خاص هورمون تستوسترون که نیمه عمر آن برای مثال ۱۰ روز است، استفاده کنید، باید هر ۱۰ روز یک تزریق انجام دهید.
ویژگی مهم دیگر هورمون‌های تستوسترون سطح خاصیت «آنابولیکی» و «آندروژنیکی» آن است.
- خواص آنابولیکی آن ویژگی‌های هورمون است که باعث ساخت عضلات و افزایش حجم و توده عضلانی بدن می‌شود.
- خواص آندروژنیک آن ویژگی‌های هورمون است که باعث بروز صفات ثانویه مردانه مثل رویش موهای زاید یا کلفت شدن صدا و … می‌شود.
به طور کلی می‌توان اگر هدف از مصرف هورمون افزایش توان بدنی و توده عضلانی باشد، آن دسته از هورمون‌هایی که خواص آنابولیکی بیشتری دارند بهتر هستند.
از جمله معایب هورمون‌هایی که خواص آندروژنیکی زیاد دارند این است که احتمال بروز عوارضی مثل ریزش مو، آکنه‌های پوستی و بروز نوک سینه (ژنیکوماستی) و … در آن‌ها بیشتر است. اگر به طور خلاصه بخواهیم دلیل این مسئله را توضیح دهیم این است که آن هورمون‌هایی که خواص آندروژنیک بالا دارند، تمایل بیشتری برای تبدیل شدن به هورمون استروژن و افزایش سطح هورمون دی هیدرو تستوسترون (DHT) دارند. بیشترین عوارض جانبی مصرف تستوسترون نیز به علت بالا رفتن همین دو هورمون استروژن و DHT است.
مصرف هورمون‌ها در بدنسازی دارای پیچیدگی زیادی است و به هیچ وجه نباید تحت نظر افراد ناآگاه و غیرمتخصص اقدام به این کار کنید. ارائه همه این توضیحات در یک مقاله ممکن نیست؛ بنابراین به شما توصیه می‌کنیم در آینده مجددا به فیتنسیا و بخش مقالات مربوط به هورمون‌های بدنسازی مراجعه کنید تا از اطلاعات جدید و مفید برخوردار شوید.
سلامتی و بهترین‌ها را برای شما ورزشکاران آرزومندیم.
برگرفته از : healthline
