آزمایش بعد از دوره استروئید باید شامل چه چیزهایی باشد؟

همه ما از عوارض جانبی احتمالی استروئیدهای آنابولیک مطلع هستیم. اما گاهی اوقات ورزشکاران حرفه‌ای (به ویژه در بدنسازی) برای رسیدن به هدفشان ناچار به مصرف استروئید هستند. در این شرایط بسیار مهم است که این کار را به طور اصولی و کنترل شده انجام دهید. یکی از مهم‌ترین اقدامات در هر دوره اصولی انجام آزمایش بعد از دوره استروئید است.

در این نوشته بررسی خواهیم کرد که شما بعد از اتمام دوره استروئید باید چه آزمایش‌هایی انجام دهید تا از سطح سلامت کلی بدنتان به خوبی مطلع شوید.

این نوشته فقط برای افزایش آگاهی مخاطبان است و مصرف هیچ دارویی را تبلیغ نمی‌کند.

آزمایش بعد از دوره استروئید را دقیقا چه زمانی انجام دهیم؟

خیلی مهم است که آزمایش بعد از دوره استروئید را در زمان صحیح و مناسب انجام دهید. بدیهی است که در اواخر دوره و بلافاصله بعد از اتمام آن، بدن از نظر هورمونی در شرایط متعادل و عادی نیست. زیرا ورزشکار با مصرف هورمون‌های استروئیدی تعادل طبیعی بدن را برهم زده است. پس آزمایش تعادل هورمون (مثل سطح تستوسترون، LH و FSH) در این زمان‌ها مناسب نیست.

اما آزمایش‌های سلامت عمومی بدن مثل نوار قلب، سطح کلسترول و … را می‌توان برحسب نیاز در هر زمان از دوره انجام داد.

به طور کلی باید بعد از اتمام دوره و در زمان مناسب (با توجه به ترکیبات مصرف شده) دوره پاکسازی را به شکل اصولی اجرا کنید. و حدود ۱ الی ۲ هفته بعد از اتمام دوره پاکسازی، آزمایش‌های زیر را انجام دهید تا مشخص شود بدنتان به حالت عادی برگشته یا خیر.

تست نوار قلب (الکتروکاردیوگرام)

نوار قلب برای بررسی سلامت قلب استفاده می‌شود. هر ضربان قلب شما توسط یک تکانه الکتریکی ایجاد می‌شود که معمولا از سلول‌های خاصی در بطن راست بالای قلب ایجاد می‌شود.

الکتروکاردیوگرام – که ECG یا EKG نیز نامیده می‌شود – این سیگنال‌های الکتریکی را هنگام عبور از قلب شما ثبت می‌کند. پزشک شما می‌تواند از الکتروکاردیوگرام برای جستجوی الگوهایی در میان این ضربان‌ها و ریتم‌های قلب برای تشخیص بیماری‌های مختلف قلب استفاده کند.
تست نوار قلب یک آزمایش بعد از دوره استروئید است و بدون هیچگونه درد یا سختی انجام می‌شود. تغییرات الکتروکاردیوگرافی در ورزشکاران رایج است و معمولا نشان دهنده بازسازی ساختاری و الکتریکی خوش خیم قلب به عنوان یک سازگاری فیزیولوژیکی با تمرینات بدنی منظم و پایدار (سندرم قلب ورزشکار) است.

آزمایش CBC (شمارش کامل سلول‌های خون)

شمارش کامل خون وضعیت سلامت عمومی را تعیین می‌کند. به عنوان یک مشخصه برای انواع اختلالات مانند کم‌خونی، عفونت، وضعیت التهاب و قرار گرفتن در معرض مواد سمی استفاده می‌شود.

پس به یاد داشته باشید که یکی از مهم‌ترین آزمایش‌ها بعد از هر دوره استروئید، آزمایش CBC است.

کلسترول کل

کلسترول کل و زیر گروه‌های آن یعنی HDL ،LDL و تری گلیسیرید (TG) در ارزیابی خطر بیماری قلبی استفاده می‌شود.
این آزمایشات در ارزیابی افراد سالم و همچنین در بیمارانی که بیماری قلبی دارند یا سایر عوامل خطر مانند سیگار کشیدن، فشار خون بالا یا دیابت، مفید است. این آزمایش همچنین برای نظارت بر روند درمان با داروهای کاهش دهنده چربی خون استفاده می‌شوند.

آلکالین فسفاتاز (ALP)

آلکالین فسفاتاز آنزیمی است که در سطوح بالایی در استخوان و کبد یافت می شود.
به همین دلیل است که برای غربالگری یا نظارت، درمان اختلالات کبدی یا استخوانی استفاده می‌شود و بخشی از پروفایل تست عملکرد کبد است.

اگر در دوره از استروئیدها مضر برای کبد استفاده کرده باشید بسیار ضروری است که آزمایش ALP را نیز در لیست آزمایش بعد از دوره استروئید قرار دهید. این آنزیم به بررسی سلامت کبد کمک می‌کند.

آزمایش عملکرد و سلامت کبد

گفتیم که آزمایش ALP به بررسی سلامت کبد کمک می‌کند. اما این آزمایش کافی نیست و باید موارد بیشتری انجام دهید.

• آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)
• آلانین آمینوترانسفراز (ALT)
• بیلی‌روبین

این آزمایش ها با هم به عنوان یک گروه به نام «تست عملکرد کبد» شناخته می‌شوند.‌ آن‌ها آسیب کبدی یا اختلال ارثی کبدی را تشخیص می‌دهند.

آزمایش GGT (گاما GT)

GGT برای غربالگری بیماری کبد یا سوء مصرف الکل استفاده می‌شود. و برای کمک به پزشک در تشخیص اینکه افزایش غلظت آلکالین فسفاتاز (ALP) در جریان خون به دلیل بیماری کبدی است یا استخوانی.

اوره و کراتینین

اوره و کراتینین در خون یا ادرار، برای آزمایش عملکرد طبیعی کلیه است. همچنین در نظارت بر درمان بیماری کلیوی استفاده می شود. آنها بخشی از تست متابولیک پایه هستند.

از آن‌جایی که گاهی اوقات ممکن است استروئید باعث مشکلات کلیوی نیز شود، باید تست اوره و کراتینین را در آزمایش بعد از دوره استروئید قرار دهید.

اسید اوریک

اسید اوریک از تجزیه ترکیبات نیتروژن‌دار موجود در بدن در موادی مانند اسیدهای نوکلئیک (DNA، RNA) تولید می‌شود. آنها از هضم برخی غذاها، نوشیدنی‌ها (نوشیدنی های الکلی مانند آبجو و شراب) یا از تجزیه طبیعی و چرخش سلول‌ها در بدن وارد گردش خون می‌شوند.

بیشتر اسید اوریک توسط کلیه‌ها خارج می‌شود و در ادرار دفع می‌شود.
اسید اوریک اضافی می‌تواند باعث بیماری به نام نقرس شود – التهابی که در مفاصل زمانی رخ می‌دهد که کریستال‌های حاصل از اسید اوریک در مایع مفصلی تشکیل شود. اسید اوریک اضافی همچنین می‌تواند منجر به بیماری کلیوی شود که در نتیجه رسوب در کلیه‌ها یا تشکیل سنگ کلیه در نتیجه افزایش دفع ادرار است.

الکترولیت‌ها

سدیم (Na)، پتاسیم (K)، منیزیم (Mg) کلسیم (Ca) و سایر الکترولیت‌ها بخشی از موارد موثر بر متابولیک پایه هستند.

عدم تعادل آنها ممکن است مربوط به اختلالات متابولیک باشد و علائم متعددی از خستگی و ضعف عضلانی تا آریتمی‌های قلبی کشنده بالقوه در برخی بیماران ایجاد کند.

لازم است که تست الکترولیت‌ها را در آزمایش بعد از دوره استروئید انجام دهید.

سطح تستوسترون

آزمایش سطح تستوسترون برای کمک به تشخیص اختلال نعوظ، ناباروری، بلوغ زودرس یا دیررس و سایر اختلالات استفاده می‌شود.

بدن انسان به طور طبیعی هورمون تستوسترون را تولید می‌کند. مقدار این هورمون به صورت طبیعی در بدن مردان بیشتر از زنان است.

اکثر استروئیدهای آنابولیک تولید طبیعی تستوسترون توسط بدن را سرکوب می‌کنند و این یعنی کاهش توانایی بدن در تولید این هورمون اساسی.

باید در آزمایش بعد از دوره استروئید سطح تستوسترون اندازه‌گیری شود تا بتوان بررسی کرد که آیا بدن توانایی خودش را برای تولید طبیعی تستوسترون به دست آورده یا خیر.

سطح تستوسترون در طول روز مدام تغییر می‌کند. برای اندازه‌گیری دقیق باید آزمایش تا حد امکان صبح زود و حداکثر تا ساعت ۱۰ صبح انجام شود.

هورمون لوتئینیزه کننده (LH)

تست هورمون لوتئینیزه کننده (LH)، برای ارزیابی عملکرد هیپوفیز، به ویژه از نظر مشکلات باروری.

هورمون محرک فولیکول (FSH)

آزمایش هورمون محرک فولیکول (FSH)، برای ارزیابی عملکرد هیپوفیز، به ویژه از نظر مشکلات باروری.

گلوبولین اتصال به هورمون جنسی (SHBG)

گلوبولین اتصال هورمون جنسی (SHBG)، که برای کمک به ارزیابی آندروژن‌های فرد استفاده می‌شود.

آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA)

PSA پروتئینی است که عمدتا توسط سلول‌های غده پروستات تولید می شود و می‌تواند شاخص مفیدی برای بررسی سرطان پروستات باشد.

این پروتئین در همه مردان یافت می‌شود. نباید تصور کنید سطوح بالای آن قطعا به معنای سرطان پروستات. بلکه گاهی اوقات به عفونت غده پروستات (پروستاتیت) یا بزرگ شدن پروستات مربوط می‌شود.

PSA هم به صورت آزاد در خون و هم به صورت متصل به سایر پروتئین‌ها وجود دارد.

سلامت و تعداد اسپرم

یکی از اصلی‌ترین عارضه‌های جانبی استروئید کاهش تعداد اسپرم و یا تغییر در ساختار اسپرم است.

بهتر است آزمایش سلامت و تعداد اسپرم را نیز در لیست آزمایش های بعد از دوره استروئید قرار دهید تا از باروری اطمینان حاصل کنید.