عوارض جانبی استروئیدها برای کبد و راهکارهای کاهش آن
استروئیدهای آنابولیک علاوه بر فواید و مزایایی که در اختیار ورزشکار قرار می‌دهند، ممکن است منجر به بروز مجموعه‌ای از عوارض جانبی نیز بشوند. عوارض جانبی استروئیدهای آنابولیک گسترده است، اما یکی از اصلی‌ترین آن‌ها، مشکلات کبدی و آسیب به این اندام حیاتی است. در این نوشته عوارض جانبی استروئیدها برای کبد را بررسی می‌کنیم. همچنین راهکارهایی برای کاهش این عوارض به شما معرفی خواهیم کرد.
این نوشته فقط برای افزایش آگاهی مخاطبان است و مصرف هیچ دارویی را تبلیغ نمی‌کند.
آیا تمام استروئیدها به کبد آسیب می‌زنند؟
گاهی اوقات اینطور تصور می‌شود که تمام استروئیدهای آنابولیک/آندروژنیک، منجر به آسیب و تخریب کبد می‌شوند. اما آیا واقعا اینطور است؟ خیر، تنها دسته خاصی از استروئیدها سبب آسیب کبدی می‌شوند. یعنی استروئیدهای 17aa.
گروهی خاص از استروئیدها اصطلاحا 17aa هستند. در ساختار مولکولی و شیمایی این استروئیدها، شاخه ۱۷-آلفا، آلکیله شده است. جالب است بدانید که اکثر استروئیدهای خوراکی برای این که بتوانند در کبد متابولیزه شده و از آن عبور کنند از این نوع هستند.
پس با توجه به این توضیحات متوجه می‌شویم که استروئیدهای تزریقی معمولا باعث آسیب کبدی نمی‌شوند. اما گاهی اوقات استثناهایی هم وجود دارد. مثلا وینسترول depot علی‌رغم تزریقی بودن، در دسته استروئیدهای ۱۷-آلفا قرار دارد و به کبد فشار وارد می‌کند.
دقیقا کدام استروئیدها می‌توانند به کبد آسیب بزنند؟
در ادامه، به طور دقیق لیستی از استروئیدهایی که به کبد فشار وارد می‌کنند و ممکن است منجر به آسیب کبدی شوند، معرفی می‌کنیم.
استروئیدهای مضر برای کبد:
- اکسی متولون
- دیانابول (متاندرستنولون)
- وینسترول (استانازول، استانوزولول)
- فلوکسی مسترون
- اکساندرولون
- متیل تستوسترون
- بولاسترون
- کالسترون
- کلرو دهیدرومتیل تستوسترون (CDMT)
- فرمبولون
- متان‌دریول (متیلاندروستندیول)
- اکسی مسترون
- پنمسترول
- تیومسترون
- آندرویزوکسازول
- فورازابل
- مبولازین (دی متازین)
- مستانولون (متیل‌اندروستانولون)
- اتیل استرنول (اتیل ناندرول)
- میبولرون
- نورتاندرولون (اتیل ناندرولون، اتیلندرولون)
- نورمتاندرون (متیل استرنولون، نورمتیسترون)
- پروپتاندرول (پروپتاندرول)
عوارض جانبی استروئیدها برای کبد دقیقا چیست؟
استروئیدها ممکن است در چهار شکل مختلف به کبد آسیب بزنند:
- افزایش موقتی سطح آنزیم‌های کبدی
- سندرم کلستاتیک حاد (کلستاز ملایم)
- آسیب عروقی مزمن به کبد (پلیوزیس هپاتیس)
- تومورهای کبدی (آدنوم و کارسین هپاتوسلولار)
عوارض جانبی ذکر شده در بالا بیشترین ارتباط را با استروئید 17aa دارند.
البته اصلی‌ترین و رایج‌ترین مشکل کبدی ناشی از مصرف استروئیدها، «افزایش موقتی سطح آنزیم‌های کبدی» است و بعد از قطع مصرف، رفع می‌شود.
روش های کاهش عوارض جانبی استروئید برای کبد چیست؟
تا اینجا مشخص کردیم که دقیقا کدام استروئید و به چه نحوی ممکن است منجر به آسیب و بروز عوارض جانبی کبدی شوند. در ادامه روش‌ها و راهکارهایی که به جلوگیری و کاهش این عوارض کمک می‌کنند معرفی خواهیم کرد.
از داروهای محافظت و تقویت عملکرد کبد استفاده کنید
داروهای متعددی برای تقویت عملکرد کبد و محافظت از آن وجود دارند. اکثر این داروها منشأ گیاهی دارند.
لیو۵۲ یکی از داروهای محافظت از کبد است که می‌توانید آن را برای محافظت از کبد در دوره استروئید و یا برای پاکسازی کبد بعد از دوره مصرف کنید.
از نوشیدنی‌های الکلی دوری کنید
نوشیدنی‌های الکلی یکی از اصلی‌ترین عوامل تخریب کبد هستند و به این اندام حیاتی آسیب می‌زنند.
بدیهی است که اگر دو عامل مخرب کبد به صورت همزمان وجود داشته باشند، آسیب شدیدتری به کبد وارد می‌شود. بنابراین، در طول دوره استروئید (مخصوصا استروئیدهای 17aa) باید از مصرف نوشیدنی‌های الکلی اجتناب کنید.
تعذیه سالم داشته باشید
تغذیه سالم یک عامل بسیار مهم برای داشتن یک کبد سالم است. باید تا حد امکان از مصرف چربی‌های اشباع، غذاهای کنسروی و کره گیاهی (مارگارین) را از رژیم غذایی خود حذف کنید.
بهتر است به جای چربی‌های ناسالم، از چربی‌های سالم مثل دانه‌های روغنی، آجیل و … استفاده کنید؛ زیرا چربی‌های سالم برای سلامت بدن و کبد لازم هستند.
باید مصرف قند و شکر را به حداقل مقدار ممکن برسانید. همچنین از غذاها و خوراکی‌های حاوی شکر پرهیز کنید.
دریافت انواع ویتامین‌ها و املاح معدنی می‌تواند به سلامت کبد کمک کند. البته بهتر است در مصرف ویتامین A زیاده روی نکنید.
بدون مشورت با پزشک داروی خاصی استفاده نکنید
فرقی نمی‌کند که دارو با نسخه باشد یا بدون نسخه. در هر حال ممکن است این دارو به کبد شما فشار وارد کند.
یک نمونه از داروهای بدون نسخه که ممکن است در صورت مصرف غلط و بیش از اندازه، به کبد آسیب جدی بزند، استامینوفن است.
