کاهش عوارض جانبی استروئید – چطور عوارض هورمون های بدنسازی را کاهش دهیم؟

چندین سال است که استروئیدهای آنابولیک و هورمون ها در دنیای بدنسازی رواج یافته و محبوب شده‌‌اند. نمی‌توانیم اثرات مثبت این هورمون ها در رشد عضلات و سایر اهداف بدنسازی را انکار کنیم اما نکته منفی آن‌ها،‌ عوارض جانبی و سایر خطرات است. در این مطلب، راهکارهایی برای کاهش عوارض جانبی استروئید بیان خواهیم کرد.

همانطور که ‌می‌دانید، استروئیدها می‌توانند عوارض جانبی زیاد و خطرناکی داشته باشند، اما برخی از بدنسازان علی‌رغم این مسأله برای رسیدن به اهدافشان دست به مصرف استروئیدها می‌زنند. بحث ما در مورد مصرف یا عدم مصرف استروئید نیست. بلکه می‌خواهیم به ورزشکارانی که تصمیم به مصرف استروئید گرفته‌اند راهکارهایی ارائه دهیم تا عوارض جانبی ناشی از استروئیدها را تا حد امکان کاهش دهند.

این نوشته تنها جنبه آموزشی داشته و برای افزایش آگاهی ورزشکاران و مربیان است. فیتنسیا مصرف هیچگونه مکمل و دارویی را تبلیغ نمی‌کند.

استفاده از داروهای ضد استروژن یا مهارکننده گیرنده‌های استروژن

یک سری از عوارض جانبی استروئیدها به دلیل افزایش سطح استروژن در بدن است.

برای مثال، عارضه ژنیکوماستی در اثر افزایش سطح استروژن در بدن رخ می‌دهد. پس به سادگی مشخص می‌شود که اگر می‌خواهید برای اهداف بدنسازی استروئید مصرف کنید، باید برای کاهش و کنترل استروژن در بدن اقداماتی انجام دهید. این مسأله وقتی مهم‌تر می‌شود که بدن شما مستعد افزایش استروژن و بروز عوارض جانبی استروژنیک باشد و یا از استروئیدهایی استفاده کنید که اثر بیشتری در بالا رفتن سطح استروژن دارند.

در این مورد، می‌توانید از داروهای ضد استروژن و یا داروهای مهارکننده گیرنده‌های استروژن استفاده کنید.

به عنوان نمونه تاموکسیفن یا کلومیفن سیترات جزو این دسته از داروها هستند. اگر داروی مناسب برای شرایط خودتان را با دوز مناسب و مطلوب مصرف کنید، می‌توانید تا حد زیادی احتمال بروز عوارض جانبی استروژنیک (مثل ژنیکوماستی و احتباس آب) را کاهش دهید.

نکته مثبت در مورد داروهای ضد استروژن مثل کلومیفن و تاموکسیفن این است که علاوه بر کنترل سطح استروژن، می‌توانند به افزایش توانایی بدن در تولید طبیعی تستوسترون نیز کمک کنند.

از این داروها برای پاکسازی (PCT) بعد از دوره‌های استروئید نیز استفاده می‌شود. توصیه می‌کنم دوره پاکسازی با کلومیفن را مطالعه کنید.

داروهای ضد پروژسترون و پرولاکتین برای کاهش عوارض جانبی استروئید

یک نکته که بسیاری از ورزشکاران (و برخی از مربیان) در تنظیم دوره‌های استروئیدی به آن توجه کافی ندارند، کنترل عوارض جانبی ناشی از افزایش سطح دو هورمون زنانه پروژسترون و پرولاکتین است.

جالب است بدانید که برخی استروئیدها (مثل ترنبولون) باعث افزایش هورمون‌های پروژستین (پرولاکتین و پروژسترون) می‌شوند. در حالی که این دو هورمون جنسی زنانه باعث بروز عوارض جانبی مثل ژنیکوماستی می‌شوند.

پس دلیل ژنیکو (نوک سینه) همیشه استروژن نیست و می‌تواند پرولاکتین یا پروژسترون نیز باشد.

یکی از داروهایی که برای جلوگیری از ژنیکوماستی در دوره‌های استروئیدی استفاده می‌شود، تاموکسیفن سیترات است. تاموکسیفن می‌تواند به جلوگیری یا درمان ژنیکو در اثر افزایش استروژن کمک کند. اما نکته جالب اینجاست که خود داروی تاموکسیفن سیترات باعث افزایش هورمون‌های پروژستین می‌شود. حالا اگر دلیل ژنیکو هورمون‌های پروژستین باشد، تاموکسیفن نه تنها کمک نمی‌کند، بلکه اوضاع را وخیم‌تر نیز می‌کند.

پس برای جلوگیری از نوک سینه در اثر افزایش پرولاکتین و پروژسترون چه کار کنیم؟ باید از داروهای مهارکننده پرولاکتین مثل کابرگولین (داستینکس) استفاده کنید.

داروهای محافظت از کبد برای کاهش عوارض جانبی کبدی استروئید

برخی از استروئیدها (به ویژه استروئیدهای خوراکی) باید در کبد متابولیزه شوند؛ یعنی برای جذب، باید در کبد پردازش شوند. این عملیات به کبد فشار بسیار زیادی وارد می‌کند. از آن‌جایی که استروئیدهای خوراکی مثل دیانابول را چندین بار در روز مصرف می‌کنید، همواره به کبد فشار وارد می‌شود و می‌تواند باعث بروز مشکلات کبدی شود.

• آموزش پاکسازی درست دیانابول

برای جلوگیری از عوارض جانبی کبدی ناشی از مصرف استروئید، باید در طول دوره و پس از آن در دوره پاکسازی، از داروهای محافظت از کبد مثل لیورکلینز یا لیو۵۲ استفاده کنید.

استفاده از این داروها، در دوره‌هایی که شامل استروئید خوراکی هستند،‌ اهمیت بسیار بیشتری پیدا می‌کند.

فیناستراید برای جلوگیری از عارضه جانبی ریزش مو در اثر مصرف استروئید

یکی از مشکلاتی که برخی از ورزشکاران در اثر مصرف استروئید با آن درگیر می‌شوند، ریزش موی سر است.

این مورد در دسته عوارض جانبی آندروژنیک استروئیدها قرار می‌گیرد. استروئیدها علاوه بر فعالیت آنابولیک، فعالیت آندروژنیک نیز دارند. یعنجی باعث افزایش هورمون دی هیدروتستوسترون (DHT) می‌شوند.

افزایش سطح DHT باعث بروز عوارض جانبی آندروژنیک می‌شود. از مهم‌ترین این عوارض:

• چرب شدن پوست
• جوش و آکنه
• ریزش مو و طاسی

برای کاهش عوارض جانبی آندروژنیک استروئید، می‌توانید از داروهای مهارکننده DHT مثل فیناستراید استفاده کنید. اما باید دقت کنید که بخشی از نتایج مثبت استروئید (رشد عضله و افزایش حجم) به دلیل همین DHT است. پس باید در نظر داشته باشید که ممکن است با مصرف داروی فیناستراید، نتایج مثبت و مورد نظر از مصرف استروئید کاهش یابد.

تحریک بیضه برای فعالیت مجدد و تولید اسپرم

یکی از عوارض جانبی اصلی و خطرناک استروئیدها، کاهش فعالیت بیضه (تحلیل بیضه) است.

چرا استروئید باعث تحلیل بیضه و کاهش فعالیت آن می‌شود؟ در ادامه به این سوال پاسخ خواهیم داد.

یکی از وظایف اصلی بیضه در بدن مردان، کنترل و تولید هورمون‌های جنسی اساسی مثل تستوسترون است. وقتی ورزشکار در طول دوره استروئید، هورمون تستوسترون را از طریق راه‌های خارجی (تزریق یا خوراکی) وارد بدن می‌کند، سطح این هورمون در بدن افزایش شدیدی پیدا می‌کند. در این حالت دو اتفاق رخ می‌دهد:

• چون تستوسترون به روش خارجی وارد بدن می‌شود، بیضه تمایلی به تولید بیشتر این هورمون ندارد.
• بدن انسان هوشمند است و سعی می‌کند از بروز مشکلات جلوگیری کند. افزایش شدید یک هورمون در بدن می‌تواند مشکل‌ساز باشد؛ از این رو برای جلوگیری از افزایش بیشتر تستوسترون، فعالیت بیضه متوقف می‌شود.

وقتی بیضه مدت زیادی فعالیت نکند، تحلیل می‌رود و احتمالا تا مدت‌ها پس از مصرف استروئید نیز به فعالیت عادی برنخواهد گشت.

به تبع عدم فعالیت طبیعی بیضه ممکن است مشکلات زیادی رخ دهد. تنها یکی از این مشکلات این است که بعد از دوره و هنگامی که دیگر استروئید مصرف نمی‌کنید، سطح تستوسترون بدن به شدت افت می‌کند. این مساوی است با از دست دادن عضلات و نتایج مثبتی که از دوره استروئید کسب کرده‌اید. ممکن است توانایی بدن در تولید اسپرم کاهش یافته و تعداد اسپرم کم شود.

برای جلوگیری از این عوارض جانبی استروئید ها، باید به دنبال راهکاری برای تحریک بیضه به تولید مجدد تستوسترون باشید. داروی HCG می‌تواند در این زمینه کمک زیادی به ورزشکاران بکند.

تعداد و دوز مصرف HCG باید برحسب شرایط بدنی و ترکیبات موجود در دوره استروئیدی تعیین شود.

ایزوترتینوئین برای کنترل جوش و آکنه ناشی از مصرف استروئید

استروئیدها می‌توانند سبب چرب شدن پوست و در نتیجه ایجاد جوش و آکنه شوند. اگر شما مستعد جوش و آکنه باشید، شرایط بدتر خواهد شد و احتمال بروز آکنه‌های شدید زیاد است.

برای کنترل و جلوگیری از این عارضه جانبی استروئیدها می‌توانید کارهای مختلفی انجام دهید.

اگر میزان جوش‌ها کم و یا متوسط باشد، با شستن مرتب و پیوسته پوست با استفاده از مواد شوینده مخصوص تحت عنوان فیس واش (Face Wash) می‌تواند تا حد زیادی مشکل را رفع کند.

اما اگر به شدت با آکنه‌های پوستی درگیر باشید، می‌توانید از کپسول‌های ایزوترتینوئین خوراکی برای درمان آن استفاده کنید. این کپسول‌ها با نام‌های تجاری روآکوتان، Norm Skin و … با تجویز پزشک در داروخانه‌ها قابل تهیه هستند.

ایزوترتینوئین خوراکی می‌تواند عوارض جانبی خاصی به دنبال داشته باشد. مثل:

• افزایش آنزیم‌های کبدی و تخریب کبد
• خشکی پوست
• خشکی شدید لب
• حساسیت به نور خورشید

زنان باردار و یا زنانی که قصد باردار شدن دارند، به هیچ وجه نباید داروی ایزوترتینوئین را مصرف کنند؛ زیرا باعث جهش ژنتیکی و نقص جنین می‌شود.

مشورت با مربی با تجربه برای کاهش عوارض جانبی استروئید

چندین راهکار عملی برای کاهش عوارض جانبی استروئید به شما گفتیم. با انجام این موارد می‌تواند عوارض جانبی هورمون‌های استروئیدی را کنترل کنید.

اگر برای رسیدن به اهدافتان، تصمیم به مصرف استروئیدها گرفته‌اید، اما نمی‌خواهید دچار عوارض جانبی شوید، اولین گام این است که برای تنظیم دوره استروئیدی مناسب خودتان که به سلامتی شما نیز آسیب نزند، باید با یک مربی بدنسازی با تجربه و آگاه مشورت کنید.

همین حالا روی دکمه زیر کلیک کنید و با مربی بدنسازی صحبت کنید.