فولیستاتین: فواید، عوارض جانبی و کاربرد آن در بدنسازی
فولیستاتین در رشد عضلات، التهاب و باروری نقش دارد. این ماده میان بدنسازان و ورزشکاران بسیار مورد توجه قرار گرفته است. اما آیا واقعا همانطور که تصور می‌شود، در رشد عضلات و افزایش حجم مؤثر است؟ برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد فولیستاتین و چگونگی افزایش سطح آن با مکمل و حتی غذا، این مقاله را تا انتها مطالعه کنید.
این نوشته فقط برای افزایش آگاهی مخاطبان است و مصرف هیچ دارویی را تبلیغ نمی‌کند.
فهرست مطالب
فولیستاتین چیست؟
فولیستاتین ترکیبی است که از پروتئین و مولکول‌های قند (گلوکز) ساخته شده است. در واقع نوعی گلیکوپروتئین به حساب می‌آید.
طبق مطالعات صورت گرفته بر روی موش‌ها، مشخص شده است که این گلیکوپروتئین بیشتر در کبد تولید می‌شود. اگرچه تقریبا در تمام بافت‌های بدن نیز یافت می‌شود.
فولیستاتین در پاسخ به آسیب عضلانی در بافت عضلات افزایش می‌یابد و در ارتقاء رشد سلولی در کل بدن نقش دارد.
با این حال، اشکال مختلفی از آن وجود دارد که نقش‌های متفاوتی در قسمت‌های مختلف بدن ایفا می‌کنند.
- فولیستاتین ۳۴۴ (FS-344): ابتدایی‌ترین و ساده‌ترین شکل آن همین نوع است. این ماده اغلب در ژن‌درمانی استفاده می‌شود.
- فولیستاتین ۳۱۵: اصلی‌ترین شکل که در خون یافت می‌شود. این نوع از فولیستاتین در درجه اول بافت عضلانی بدن را هدف قرار می‌دهد. از این رو به نظر می‌رسد که بهترین شکل فولستاتین برای دریافت از طریق مکمل همین فرم یعنی فولیستاتین ۳۱۵ باشد.
- فولیستاتین ۲۸۸: نوعی دیگر که در سلامت باروری نقش دارد. همچنین در رشد تومور و سلول‌های سرطانی نیز تأثیر دارد.
- فولیستاتین ۳۰۰: نوعی دیگر از این گلیکوپروتئین است که در شکل‌دهی مجدد اتصالات عصبی و التهاب قلبی نقش دارد.
مکانسیم و نحوه اثر فولیستاتین
فولیستاتین عملکرد بسیاری از پروتئین‌ها و هورمون‌های مختلف رو مسدود می‌کند. از جمله:
- اکتیوین‌ها (Activins)، که در آپوپتوز، متابولیسم، هموستاز غدد درون ریز، رشد استخوان، التهاب فیبروز، نوروژنز، توبولوژنز سلول‌های اندوتلیال و توسعه سرطان نقش دارند.
- میوستاتین که از رشد عضلات جلوگیری می‌کند.
- فاکتور رشد GDF-11 که در رشد استخوان نقش دارد.
- هورمون محرک فولیکول (FSH) که در رشد تخمک و اسپرم (گامت‌ها) نقش دارد.
طبق اطلاعات بالا، ممکن است این ماده به درمان و پیشگیری از سرطان و سلامت باروری کمک کند.
همچنین به دلیل تاثیرات در کاهش میوستاتین، ممکن توانایی بدن را برای عضله‌سازی افزایش دهد.
فواید فولیستاتین برای سلامتی
ممکن است این ماده، اثرات مثبتی برای سلامتی انسان داشته باشد. اما هنوز شواهد و مدارک علمی معتبر برای اثبات این ادعاها وجود ندارد.
رشد عضلانی
ادعا شده است که می‌تواند طور قابل توجهی توده عضلانی را افزایش دهد. به همین دلیل، این دارو در دنیای بدنسازی مورد استقبال قرار گرفته است. اگرچه مطالعات و آزمایش‌های علمی کمی وجود دارد که به طور قطعی این موضوع را در افراد سالم تأیید کند.
یک مطالعه نشان داد که مصرف فولیستاتین به صورت مکمل (مشتق شده از زرده تخم مرغ)، منجر به افزایش توده عضلانی ۳۷ مرد شد. این افراد روزانه ۱۰ تا ۳۰ گرم از این مکمل مصرف می‌کردند و به مدت ۸ هفته نیز به تمرینات مقاومتی پرداخته بودند.
یکی از راه‌هایی که ممکن است این گلیکوپروتئین رشد عضلانی را افزایش دهد، مهار میوستاتین است. میوستاتین نوعی پروتئین است که رشد عضلات را محدود می‌کند.
یک مطالعه علمی که روی میمون‌ها صورت گرفت، نشان داد که افزایش سطح فولیستاتین منجر به کاهش میوستاتین و در نتیجه افزایش قابل توجه رشد عضلات می‌شود.
همچنین طبق آزمایش‌های انجام شده روی موش‌ها نیز ثابت شده است که رشد سلول‌های عضلانی را تحریک کرده و منجر به افزایش رشد و ریکاوری عضلات می‌شود.
با این حال، فولیستاتین رشد عضلانی را حتی در موش‌هایی که از نظر ژنتیکی اصلاح شده بودند تا فعالیت میوستاتین کمی داشته باشند نیز افزایش داد. در نتیجه، ممکن است با روش‌های دیگری نیز روی افزایش عضله‌سازی تأثیر بگذارد که مستقیما با میوستاتین در ارتباط نیستند.
جلوگیری از تحلیل عضلانی
در مطالعه‌ای که بر روی ۶ بیمار مبتلا به دیستروفی عضلانی انجام شد، تزریق فولیستاتین باعث افزایش قدرت عضلانی بدون هیچگونه عوارض جانبی شد.
همچنین، استفاده از فولیستاتین به عنوان یک روش درمانی برای سارکوپنی (یک بیماری تحلیل عضلات در اثر افزایش سن) آزمایش شده است.
در موش‌های پیر، تزریق روزانه اپی‌کاتچین (یک ترکیب طبیعی که سطح فولیستاتین را افزایش می‌دهد) منجر به افزایش قدرت عضلانی شد. همین درمان روی ۶ انسان انجام شد و سبب افزایش قدرت ماهیچه‌های دست پس از هفت روز شد.
این دارو همچنین طول عمر موش‌های آزمایشگاهی مبتلا به آتروفی عضلانی نخاعی (نوعی بیماری ژنتیکی که با تحلیل عضلات همراه است) را افزایش داد. این نشان می‌دهد که فولیستاتین می‌تواند به عنوان یک تکنیک درمانی برای حفظ و رشد عضلات استفاده شود؛ زیرا اثرات مثبتی در این زمینه دارد.
در مجموع، هنوز شواهد کافی برای اثبات اثرات مثبت فولیستاتین در افزایش توده عضلانی وجود ندارد و تحقیقات بیشتری لازم است.
درمان طاسی
یک آزمایش علمی کوچک که روی ۲۶ مرد مبتلا به طاسی با الگوی مردانه انجام شد، نشان داد که یک تزریق فولیستاتین با سایر عوامل رشد، باعث افزایش تعداد موهای سر و همچنین ضخامت آن‌ها (تراکم فولیکول و ضخامت ساقه مو) می‌شود.
یک آزمایش علمی کوچک، علی‌رغم نتایج امیدوارکننده‌اش، نمی‌تواند به عنوان شواهد علمی کافی و معتبر برای اثبات اثرات مثبت فولیستاتین در درمان طاسی در نظر گرفته شود.
سلامت باروری و تولید مثل
تعدادی از یافته‌ها نشان می‌دهد که به نظر می‌رسد فولیستاتین نقشی در سلامت باروری دارد. اگرچه نقش دقیق آن هنوز به طور کامل مشخص نشده است.
در مردان، مایع منی سرشار از فولیستاتین است. البته بعید به نظر می‌رسد که سطح آن مستقیما با تعداد اسپرم مرتبط باشد.
برای زنان، فولیستاتین فولیکولوژنز را افزایش می‌دهد. فرآیندی که تخمک‌ها را برای آزاد شدن از تخمدان‌ها در طول تخمک‌گذاری آماده می‌کند.
سطوح فولیستاتین در دوران یائسگی کاهش می‌یابد. اما با استفاده از درمان‌های دارویی می‌توان سطح آن را افزایش داد.
مطالعه‌ای روی ۷ زن نشان داد که در سه ماهه سوم بارداری سطح فولیستاتین افزایش می‌يابد و این با زایمان سالم و ایمن همراه است.
همچنین از آن‌جایی که این دارو فعالیت اکتیوین‌ها را مسدود می‌کند، از جنبه‌های مختلفی بر سلامت باروری تأثیر دارد.
به عنوان مثال، اکتیوین‌ها در توسعه اندام‌های تولید مثل (بیضه‌ها و تخمدان‌ها) نقش دارند و وجود مشکل در عملکرد طبیعی اکتیوین می‌تواند باعث رشد تومور در این اندام‌ها شود.
ناهنجاری در فعالیت فولیستاتین و اکتیوین نیز با سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و مشکلات دوران بارداری مرتبط است.
برای مشخص شدن نقش دقیق فولیستاتین در سلامت باروری، تحقیقات بالینی بیشتری مورد نیاز است. همچنین در مورد تأثیر آن در درمان مسائل مربوط به تولید مثل نیز به شواهد و آزمایش‌های بیشتری نیاز است.
تحقیقات حیوانی و سلولی (فاقد شواهد کافی)
دانشمندان در حال بررسی اثرات بالقوه فولیستاتین بر سایر شرایط سلامتی هستند. از آن‌جایی که تحقیقات هنوز در مراحل حیوانی و سلولی است، شواهدی وجود ندارد که ثابت کند این اثرات را روی انسان نیز دارد.
جلوگیری از تجمع چربی
افزایش سطح این گلیکوپروتئین در موش منجر به کاهش چربی و همچنین کاهش اندازه سلول‌های ذخیره‌کننده چربی (آدیپوسیت) شد.
مجموعه‌ای از مطالعات نشان می‌دهد که این اثرات ممکن است به دلیل توانایی فولیستاتین در مهار میوستاتین باشد.
با کاهش سطح میوستاتین، ممکن است توانایی بدن در مبارزه با چاقی و همچنین پیشگیری از دیابت افزایش یابد.
آرتروز
این دارو به طور قابل توجهی التهاب مفصل و تخریب غضروف را در موش‌های مبتلا به آرتریت کاهش داد. این نشان می‌دهد که ممکن است به عنوان یک داروی ضدالتهابی برای درمان آرتریت نیز مفید واقع شود. اما تحقیقات بالینی بیشتری نیاز است.
توسعه سرطان
تحقیقات اولیه نشان می‌دهد که بسته به نوع سرطان، فولیستاتین ممکن است در مهار یا برعکس افزایش رشد سرطان نقش داشته باشد. از آن‌جایی که بیشتر این تحقیقات هنوز در مرحله حیوانی و سلولی است، شواهدی وجود ندارد که نشان دهد همان اثرات را روی انسان دارد. تحت هیچ شرایطی سعی نکنید درمان‌های مرسوم سرطان را با فولیستاتین جایگزین کنید.
به نظر می‌رسد که این دارو در درمان سرطان‌های زیر، تأثیر مثبتی داشته باشد:
- سینه
- ریه
- کبد
- تخمدان
از طرف دیگر، ممکن است در این انواع از سرطان‌ها، تأثیر منفی و نامطلوب داشته باشد:
- مری
- معده
- پوست
- پروستات
محدودیت‌ها و هشدارها
رایج‌ترین کاربرد فولیستاتین برای اهداف بدنسازی است. با این حال، اثربخشی آن در انسان هنوز به طور کامل توسط تحقیقات علمی ثابت نشده است.
اگرچه مطالعات علمی متعددی وجود دارد که نشان می‌دهد می‌تواند رشد عضلانی را افزایش دهد، اما اکثر آن‌ها در مورد انسان‌هایی بوده است که از بیماری تحلیل عضلانی رنج می‌بردند.
فقط یک مطالعه روی مردان جوان و سالم نشان داده است که فولیستاتین قادر به افزایش رشد عضلانی است. بنابراین هنوز هیچ مدرک معتبر و قابل اعتماد وجود ندارد که به طور قطعی ثابت کند باعث توسعه توده عضلانی انسان می‌شود.
همچنین تعداد زیادی از مصرف‌کنندگان گزارش کرده‌اند که با مصرف آن شاهد هیچگونه رشد و افزایش عضلات نبوده‌اند. البته این امر ممکن است به این دلیل باشد که فولیستاتین اشکال مختلفی دارد و شاید این افراد فرم مناسب آن را استفاده نکرده‌اند. همانطور که پیشتر گفتیم، فولیستاتین ۳۱۵ رایج‌ترین فرم آن در جریان خون است. پس اگر هدف شما، افزایش توده عضلانی است، بهتر است فرم ۳۱۵ آن را مصرف کنید.
افزایش فولیستاتین در بدن
راهکارهای زیر می‌توانند به افزایش طبیعی سطح فولیستاتین کمک کنند.
غذا
ایزوفلاون‌های سویا و اپی‌کاتچین دو جزء موجود در چندین غذای رایج هستند که می‌توانند به طور طبیعی به افزایش سطح فولیستاتین در بدن کمک کنند.
غذاهایی که سرشار از ایزوفلاون سویا هستند عبارتند از:
- شیر سویا
- میسو
- لوبیای سویا
غذاهایی که سرشار از اپی‌کاتچین هستند، عبارت‌اند از:
- شکلات تلخ
- پودر کاکائو
- تمشک
- انار
- لوبیا
برخی از غذاها نیز به طور مستقیم حاوی فولیستاتین هستند، مانند زرده تخم مرغ (به ویژه تخم مرغ نطفه دار).
لازم به ذکر است که در مطالعات و تحقیقات علمی، فولیستاتین را مستقیما به بدن تزریق کرده‌اند و یا به کمک تغییرات ژنتیکی در حیوانات باعث افزایش سطح این گلیکوپروتئین شده‌اند. بنابراین، این امکان وجود دارد که اثرات مفید آن در صورت مصرف مکمل ضعیف‌تر باشد.
تمرینات ورزشی
یکی دیگر از راه‌های افزایش آن به طور طبیعی، انجام پیوسته و مداوم تمرینات ورزشی است.
در مطالعه‌ای روی ۱۴ زن یائسه، ورزش (ورزشی که به طور خاص بر تقویت عضلات تمرکز دارد و معمولاً در توانبخشی برای آسیب‌های ورزشی استفاده می‌شود)، سطح فولیستاتین بدن را افزایش داد. اما این اثر کمتر از ۲۴ ساعت طول کشید. هنگام درمان با جایگزینی هورمونی، افزایش بیشتری در سطح آن وجود داشت.
تداخلات فولیستاتین
راپامایسین دارویی است که معمولاً برای جلوگیری از رد پیوند عضو و به طور کلی سرکوب سیستم ایمنی استفاده می‌شود. در مطالعات سلولی، درمان با راپامایسین سطوح فولیستاتین را کاهش داد، به‌ویژه کار با سلول‌های سرطان پروستات.
اگر به هر دلیلی از راپامایسین استفاده می‌کنید، با پزشک خود در مورد تداخلات احتمالی آن با مکمل‌های فولیستاتین مشورت کنید.
عوارض جانبی فولیستاتین
به خاطر داشته باشید که میزان ایمنی این دارو با توجه به فقدان مطالعات کافی، نسبتا ناشناخته است. بنابراین، نمی‌توانیم به طور دقیق عوارض جانبی احتمالی در اثر مصرف آن را مشخص کنیم.
برخی از عوارض جانبی که بدنسازان به صورت تجربی مشاهده و گزارش کرده‌اند، عبارتند از:
- درد یا تورم عضلانی پس از تمرین
- ضعیف شدن موقتی رباط‌ها و تاندون‌ها
براساس مطالعات طولانی مدت روی بیمارانی که پیوند مغز استخوان و سلول‌های بنیادی خون دریافت می‌کنند، افرادی که سطوح بالاتری از فولیستاتین دارند، ممکن است در معرض خطر رد عضو (پس زدن عضو پیوند شده) باشند. دلایل این امر هنوز مشخص نیست. این ممکن است با نقش این گلیکوپروتئین در التهاب و ترمیم بافت ارتباط داشته باشد.
